Tìm Hiểu Về Tết Nguyên Đán Ở Trung Quốc

Tết Nguyên đán không chỉ là thời điểm chuyển giao giữa năm cũ và năm mới mà còn là dịp để gia đình sum họp, bạn bè gặp gỡ, cùng nhau chào đón một năm mới an khang thịnh vượng, tràn đầy may mắn và hạnh phúc.

Tết Nguyên đán và nguồn gốc ngày lễ này ở Trung Quốc

Tết Nguyên đán, còn được gọi là Xuân Tiết (春节 – Chūn Jié), là dịp lễ quan trọng và lớn nhất trong năm của người Trung Quốc, tương tự như Giáng sinh ở phương Tây. Lễ hội này được tổ chức vào ngày mùng 1 tháng Giêng theo Âm lịch, thường rơi vào khoảng cuối tháng 1 đến giữa tháng 2 Dương lịch.

Nguồn gốc của Tết Nguyên đán ở Trung Quốc được bao phủ bởi lớp sương mờ của thời gian và truyền thuyết, với nhiều giả thuyết khác nhau được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Một trong những giả thuyết phổ biến nhất cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ thời vua Thuấn (堯舜 – Yáo Shùn), vị vua huyền thoại sống vào khoảng 2300 năm TCN.

Theo truyền thuyết, vào ngày mùng 1 tháng Giêng, vua Thuấn đã long trọng tổ chức lễ tế trời đất, đánh dấu sự khởi đầu của một năm mới và bày tỏ lòng biết ơn đối với thần linh đã ban phước lành cho đất nước và muôn dân. Nghi thức này sau đó được người dân noi theo và dần dần phát triển thành Tết Nguyên đán như ngày nay.

Một giả thuyết khác cho rằng Tết Nguyên đán có nguồn gốc từ thời kỳ Tam Hoàng Ngũ Đế (三皇五帝 – Sān Huáng Wǔ Dì), khoảng 5000 năm trước. Vào thời kỳ này, người Trung Quốc đã bắt đầu sử dụng lịch Âm để tính toán thời gian và nông nghiệp.

Ngày mùng 1 tháng Giêng Âm lịch, đánh dấu sự trở lại của mùa xuân, vạn vật sinh sôi nảy nở, được xem là ngày đầu tiên của năm mới, mang ý nghĩa khởi đầu và hy vọng. Vì vậy, người dân tổ chức lễ hội để tạ ơn trời đất, cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu.

Dù có nguồn gốc từ đâu, Tết Nguyên đán vẫn luôn giữ một vị trí đặc biệt quan trọng trong văn hóa và đời sống tinh thần của người dân Trung Quốc. Đây là dịp để mọi người gác lại những bộn bề lo toan của cuộc sống, trở về sum vầy bên gia đình, cùng nhau thưởng thức những bữa ăn ngon, ôn lại chuyện cũ, trao nhau những lời chúc tốt đẹp và cầu mong một năm mới bình an, may mắn.

Nếu bạn là người yêu thích văn hóa và phong tục Trung Quốc, hãy thử một lần trải nghiệm không khí Tết Nguyên đán tại đất nước này để khám phá những nét đẹp truyền thống độc đáo và cảm nhận sự náo nhiệt, rộn ràng của lễ hội lớn nhất trong năm của người Hoa.

Các phong tục Tết cổ truyền của Trung Quốc

Tết Nguyên đán ở Trung Quốc không chỉ là dịp lễ hội quan trọng nhất trong năm mà còn là kho tàng phong tục tập quán đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Dưới đây là một số phong tục nổi bật trong dịp Tết Nguyên đán:

1. Dán Thần giữ cửa, Treo câu đối, treo chữ Phúc ngược

• Dán Thần giữ cửa: Đây là một phong tục cổ truyền mang ý nghĩa cầu mong bình an, may mắn, xua đuổi tà ma cho gia đình trong năm mới. Phong tục này bắt nguồn từ truyền thuyết về hai vị thần giữ cửa là Thân Đồ (神荼 – Shēntú) và Dư Lợi (鬱壘 – Yùlěi), chuyên trấn giữ cửa nhà, ngăn chặn ma quỷ xâm nhập. Người ta tin rằng dán hình ảnh hai vị thần này ở cửa chính sẽ bảo vệ gia đình khỏi những điều xấu xa, mang lại bình an và may mắn.
• Hình ảnh Thần giữ cửa thường được in trên giấy đỏ, thể hiện sự uy nghiêm, oai phong với vũ khí trong tay, đứng canh gác hai bên cửa.
• Thần giữ cửa thường được dán vào ngày 29 hoặc 30 tháng Chạp, trước khi giao thừa.
• Treo câu đối: Câu đối là một nét đẹp văn hóa đặc trưng của người Trung Quốc, thường được viết bằng chữ Hán trên giấy đỏ, thể hiện những lời chúc tốt đẹp, mong ước về một năm mới an khang, thịnh vượng.
• Câu đối thường được treo đối xứng hai bên cửa chính hoặc trong nhà, nội dung thường ca ngợi mùa xuân, đất nước, gia đình, hoặc thể hiện những khát vọng về sự nghiệp, học hành,…
• Treo chữ Phúc ngược: Chữ Phúc (福 – fú) trong tiếng Hán có nghĩa là hạnh phúc, may mắn. Việc treo chữ Phúc ngược xuất phát từ cách chơi chữ đồng âm trong tiếng Hán.
• “Đảo” (倒 – dǎo) – nghĩa là ngược, lộn ngược – đồng âm với “Đáo” (到 – dào) – nghĩa là đến.
• Treo chữ Phúc ngược mang hàm ý “Phúc đáo” (福到), nghĩa là “Phúc đến”, cầu mong hạnh phúc, may mắn sẽ đến với gia đình trong năm mới.

2. Lau dọn nhà cửa

Phong tục dọn dẹp nhà cửa trước Tết Nguyên đán thể hiện quan niệm “tống cựu nghênh tân” (送旧迎新), nghĩa là tiễn đưa năm cũ, đón chào năm mới.

• Người Trung Quốc tin rằng việc dọn dẹp nhà cửa sạch sẽ sẽ giúp xua đuổi những điều không may mắn, những điều cũ kỹ của năm cũ, tạo không gian sạch sẽ, tinh tươm để đón nhận những điều tốt đẹp, may mắn trong năm mới.
• Việc dọn dẹp thường được thực hiện từ trước Tết khoảng một tuần, mọi ngóc ngách trong nhà, từ trong ra ngoài, từ trên xuống dưới đều được lau chùi sạch sẽ.
• Đây cũng là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau dọn dẹp, quây quần, gắn kết tình cảm, tạo không khí vui tươi, ấm áp trước khi bước sang năm mới.

3. Trang trí nhà cửa

Trang trí nhà cửa là một phần không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán, góp phần tạo nên không khí rộn ràng, tươi vui cho ngày lễ.

• Đèn lồng: Đèn lồng đỏ là vật trang trí phổ biến nhất, tượng trưng cho sự may mắn, thịnh vượng. Đèn lồng được treo khắp nơi, từ nhà cửa, đường phố, đến các khu chợ, tạo nên một khung cảnh lung linh, rực rỡ sắc đỏ.
• Câu đối: Câu đối đỏ được treo ở cửa ra vào, trong nhà, mang ý nghĩa chúc tụng, cầu mong những điều tốt đẹp cho năm mới.
• Tranh tết: Tranh tết với nhiều chủ đề khác nhau như hoa mai, hoa đào, cá chép, thần tài,… được treo trong nhà, mang ý nghĩa cầu mong may mắn, tài lộc, hạnh phúc.
• Màu đỏ: Màu đỏ là màu chủ đạo trong trang trí Tết Nguyên đán, tượng trưng cho sự may mắn, niềm vui, hạnh phúc.

4. Đón giao thừa

Đêm giao thừa (除夕 – chú xī) là thời khắc thiêng liêng, quan trọng nhất trong năm, đánh dấu sự kết thúc của năm cũ và chào đón năm mới.

• Vào đêm giao thừa, các gia đình sum họp, cùng nhau thưởng thức bữa cơm đoàn viên (年夜饭 – nián yè fàn), xem chương trình Gala chào xuân trên truyền hình, trò chuyện, ôn lại những kỷ niệm của năm cũ và gửi đến nhau những lời chúc tốt đẹp cho năm mới.
• Sau giao thừa, nhiều người sẽ ra đường xem pháo hoa, đi chùa lễ Phật, cầu may mắn cho năm mới.

5. Mặc đồ đỏ

Màu đỏ là màu tượng trưng cho may mắn, hạnh phúc trong văn hóa Trung Quốc. Vì vậy, trong dịp Tết Nguyên đán, người dân thường mặc quần áo, giày dép, phụ kiện màu đỏ để cầu mong một năm mới may mắn, thuận lợi.

Trẻ em thường được lì xì bằng những bao lì xì đỏ, bên trong đựng tiền mới, mang ý nghĩa chúc phúc, cầu mong sức khỏe, may mắn.

Các phong tục Tết cổ truyền của Trung Quốc không chỉ phản ánh nét đẹp văn hóa đặc sắc của dân tộc mà còn thể hiện những giá trị tinh thần cao quý như tình cảm gia đình, lòng hiếu thảo, sự kính trọng tổ tiên, ước vọng về một cuộc sống ấm no, hạnh phúc.

6. Mừng tuổi bằng phong bao đỏ (Lì xì – 红包 – hóngbāo)

Phong tục mừng tuổi bằng phong bao đỏ là một nét đẹp truyền thống không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán ở Trung Quốc.

• Nguồn gốc: Phong tục này xuất phát từ quan niệm màu đỏ là màu của may mắn, hạnh phúc, có thể xua đuổi tà ma.
• Ý nghĩa: Việc tặng phong bao đỏ cho trẻ em và người chưa lập gia đình mang ý nghĩa chúc phúc, cầu mong một năm mới an khang, thịnh vượng, gặp nhiều may mắn.
• Hình thức: Phong bao đỏ thường được làm bằng giấy đỏ, bên trong đựng tiền mặt với số tiền thường là chẵn, tượng trưng cho sự trọn vẹn, may mắn.
• Cách thức: Khi mừng tuổi, người lớn sẽ trao phong bao đỏ cho trẻ em, kèm theo những lời chúc tốt đẹp về sức khỏe, học hành, thành công.
• Sự thay đổi: Ngày nay, phong tục mừng tuổi bằng phong bao đỏ không chỉ giới hạn trong phạm vi gia đình mà còn được mở rộng ra bạn bè, đồng nghiệp, thể hiện sự quan tâm, gắn kết tình cảm. Thậm chí, với sự phát triển của công nghệ, việc lì xì online qua các ứng dụng điện thoại cũng đang trở nên phổ biến.

7. Thăm nhà người thân, bạn bè (拜年 – bài nián)

• Ý nghĩa: Thăm nhà người thân, bạn bè trong những ngày đầu năm mới là một nét đẹp văn hóa truyền thống, thể hiện sự gắn kết tình cảm, lòng hiếu thảo, sự tôn trọng lẫn nhau.
• Hình thức: Trong những ngày Tết, người Trung Quốc thường đến thăm nhà họ hàng, bạn bè, chúc Tết và tặng quà. Những món quà thường là bánh kẹo, trà, rượu,…
• Lợi ích: Việc thăm hỏi, chúc Tết không chỉ là dịp để mọi người gặp gỡ, trò chuyện, chia sẻ niềm vui, mà còn là cơ hội để thắt chặt tình cảm, duy trì mối quan hệ tốt đẹp.

8. Tham gia Hội hoa đăng (元宵节 – yuán xiāo jié)

• Thời gian: Hội hoa đăng được tổ chức vào ngày Rằm tháng Giêng Âm lịch, là ngày cuối cùng của dịp Tết Nguyên đán.
• Ý nghĩa: Hội hoa đăng mang ý nghĩa cầu mong một năm mới an lành, may mắn, xua đuổi tà ma, cầu nguyện cho mùa màng bội thu.
• Hoạt động: Trong ngày hội, người dân sẽ mang theo những chiếc đèn lồng đủ màu sắc, hình dáng ra đường để thắp sáng, tạo nên một khung cảnh lung linh, huyền ảo. Ngoài ra, còn có các hoạt động khác như xem múa lân, sư tử, đoán câu đố trên đèn lồng, ăn bánh trôi nước (汤圆 – tāng yuán).

Xem thêm: Tết Nguyên Đán tính theo quy luật nào?

9. Thả hoa đăng (放河灯 – fàng hé dēng)

• Ý nghĩa: Thả hoa đăng là một phong tục truyền thống, mang ý nghĩa tiễn đưa những điều không may mắn của năm cũ, cầu mong những điều tốt đẹp sẽ đến trong năm mới.
• Hình thức: Người dân sẽ thả những chiếc đèn hoa đăng nhỏ xuống sông, hồ, hoặc biển, ánh sáng lung linh của đèn hoa đăng tượng trưng cho hy vọng, ước mơ về một tương lai tươi sáng.

10. Cầu phúc (祈福 – qí fú)

• Ý nghĩa: Cầu phúc là một tập tục phổ biến, thể hiện lòng thành kính với thần linh, Phật tổ, cầu mong sự che chở, ban phước lành cho bản thân và gia đình.
• Hình thức: Người dân thường đến chùa, đền, miếu để thắp hương, dâng lễ, cầu nguyện.
• Thời gian: Việc cầu phúc thường được thực hiện vào các dịp lễ Tết, đặc biệt là Tết Nguyên đán, với mong muốn một năm mới an khang, thịnh vượng, sức khỏe dồi dào, may mắn, tài lộc.

Các món ăn trong ngày Tết của người Hoa

Ẩm thực ngày Tết của người Hoa vô cùng phong phú và đa dạng, mỗi món ăn không chỉ mang đến hương vị thơm ngon mà còn chứa đựng những ý nghĩa sâu sắc, thể hiện nét đẹp văn hóa và phong tục tập quán lâu đời. Dưới đây là một số món ăn đặc trưng không thể thiếu trong dịp Tết Nguyên đán của người Trung Quốc:

1. Cá (鱼 – yú): Biểu tượng của sự dư thừa, sung túc

• Ý nghĩa: Trong tiếng Hán, từ “cá” (鱼) đồng âm với từ “dư” (余), mang ý nghĩa “dư dả”, “sung túc”. Vì vậy, cá được xem là biểu tượng của sự thịnh vượng, giàu có, cầu mong một năm mới dư dả, no đủ.
• Cách chế biến: Cá được chế biến thành nhiều món ăn khác nhau như cá hấp, cá kho, cá chiên, cá sốt chua ngọt,… tùy theo khẩu vị và phong tục của từng vùng miền.
• Lưu ý: Người Trung Quốc thường không ăn hết cá trong đêm giao thừa, mà để lại một ít sang ngày hôm sau, với ngụ ý “niên niên hữu dư” (年年有余) – năm nào cũng dư dả.

2. Mì trường thọ (长寿面 – chángshòu miàn): Biểu tượng của sức khỏe và trường thọ

• Ý nghĩa: Sợi mì dài tượng trưng cho sự trường thọ, sức khỏe dẻo dai. Ăn mì trường thọ trong ngày Tết với mong muốn cầu chúc cho ông bà, cha mẹ sống lâu trăm tuổi, con cháu khỏe mạnh, bình an.
• Cách chế biến: Mì trường thọ thường được làm từ bột mì, có thể được chế biến thành mì xào, mì nước, mì trộn,… tùy theo sở thích.
• Lưu ý: Khi ăn mì trường thọ, không nên cắn đứt sợi mì mà nên ăn hết cả sợi để thể hiện sự trọn vẹn, may mắn.

3. Sủi cảo (饺子 – jiǎozi): Biểu tượng của tài lộc và may mắn

• Ý nghĩa: Hình dáng của sủi cảo giống như thỏi bạc cổ, tượng trưng cho tài lộc. Ngoài ra, sủi cảo được ăn vào thời khắc giao thừa, “giao tử” (交子) đồng âm với “giao thừa” (交子), mang ý nghĩa cầu mong một năm mới may mắn, phát tài phát lộc.
• Nhân sủi cảo: Nhân sủi cảo rất đa dạng, có thể là thịt heo, thịt bò, tôm, rau, hoặc kết hợp nhiều loại nguyên liệu khác nhau.
• Cách chế biến: Sủi cảo có thể được luộc, hấp, hoặc chiên.

4. Bánh tổ (年糕 – niángāo): Biểu tượng của sự thăng tiến và phát triển

• Ý nghĩa: Trong tiếng Hán, “nián gāo” (年糕) đồng âm với “nián nián gāo” (年年高), mang ý nghĩa “năm nào cũng cao hơn”, tượng trưng cho sự thăng tiến trong sự nghiệp, học hành, cuộc sống.
• Nguyên liệu: Bánh tổ được làm từ gạo nếp, đường, có thể thêm các nguyên liệu khác như đậu xanh, đậu đỏ, hạt sen,…
• Cách chế biến: Bánh tổ có thể được hấp, chiên, hoặc làm thành các món chè.

5. Các món ăn khác

Ngoài các món ăn kể trên, bữa cơm ngày Tết của người Trung Quốc còn có nhiều món ăn khác như:

• Gà (鸡 – jī): Tượng trưng cho sự may mắn, cát tường.
• Vịt (鸭 – yā): Tượng trưng cho sự chung thủy, hạnh phúc lứa đôi.
• Thịt lợn (猪肉 – zhūròu): Tượng trưng cho sự giàu có, sung túc.
• Há cảo (锅贴 – guōtiē): Tượng trưng cho sự thịnh vượng, tài lộc.
• Nem cuốn (春卷 – chūnjuǎn): Tượng trưng cho sự giàu có, sung túc.
• Rau củ quả: Mang ý nghĩa cầu mong sức khỏe, bình an.

Việc chuẩn bị mâm cơm ngày Tết là một hoạt động quan trọng, thể hiện sự chu đáo, khéo léo của người nội trợ, đồng thời là dịp để các thành viên trong gia đình cùng nhau sum họp, quây quần, tận hưởng không khí ấm áp, hạnh phúc của ngày Tết. Mỗi món ăn đều được chế biến tỉ mỉ, bày biện đẹp mắt, góp phần tạo nên một bữa cơm thịnh soạn, đầy ý nghĩa, mang đến niềm vui và may mắn cho cả gia đình trong năm mới.

Tết Nguyên đán ở Trung Quốc là một dịp lễ hội truyền thống đặc sắc, mang đậm bản sắc văn hóa dân tộc. Thông qua các phong tục tập quán, người dân Trung Quốc thể hiện những giá trị tinh thần cao quý, ước vọng về một cuộc sống tốt đẹp, an lành, hạnh phúc. Việc tìm hiểu và trải nghiệm những phong tục này sẽ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về văn hóa Trung Hoa và thêm yêu mến đất nước và con người nơi đây.