15 trò chơi dân gian ngày Tết cổ truyền hấp dẫn mọi thế hệ

Tết đến xuân về, bên cạnh bánh chưng xanh, cành đào đỏ thắm, thì những trò chơi dân gian cũng góp phần tạo nên không khí rộn ràng, ấm áp cho ngày Tết cổ truyền Việt Nam. Hơn cả những giây phút giải trí, tiếng cười giòn giã, các trò chơi dân gian còn mang trong mình giá trị văn hóa sâu sắc, gìn giữ nét đẹp truyền thống và thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng.

Ô Ăn Quan – Bài Học Vui Về Sự Tính Toán Và Chiến Lược

Ô ăn quan, trò chơi quen thuộc với hình ảnh những viên sỏi, hạt cườm được xếp ngay ngắn trên mặt đất, không chỉ đem lại tiếng cười sảng khoái mà còn giúp người chơi rèn luyện khả năng tính toán, lập chiến lược. Mỗi nước đi đều cần sự suy nghĩ, phán đoán để “ăn” được nhiều quân nhất, mang về chiến thắng cuối cùng.

Luật chơi Ô Ăn Quan:

1. Bắt đầu: Mỗi người chơi có 5 ô nhỏ và 1 ô quan (ô lớn) chứa quân.
2. Di chuyển: Chọn 1 ô bất kỳ trong 5 ô nhỏ của mình, lấy hết quân trong ô đó và rải lần lượt vào các ô tiếp theo (mỗi ô 1 quân). Rải theo chiều nào cũng được.
3. Ăn quân: Nếu rải hết quân mà gặp ô trống, rồi đến ô có quân, bạn được “ăn” hết quân trong ô đó. Nếu gặp ô có quân, tiếp tục rải quân từ ô đó.
4. Kết thúc: Khi hết quân trong cả 2 ô quan, trò chơi kết thúc.
5. Chiến thắng: Ai có tổng số quân “ăn” được (tính cả quân đổi từ quan) nhiều hơn sẽ thắng. Thường 1 quan = 5 hoặc 10 quân thường.

Kéo Co – Sức Mạnh Của Tinh Thần Đoàn Kết

Kéo co là môn thể thao truyền thống, thường được tổ chức trong các lễ hội, ngày Tết. Hình ảnh hai đội dùng hết sức kéo sợi dây thừng, cổ vũ nhau hết mình, tạo nên bầu không khí hào hứng, sôi nổi. Kéo co không chỉ rèn luyện sức khỏe mà còn thể hiện tinh thần đoàn kết, sự đồng lòng của tập thể.

Luật chơi Kéo co:

1. Chia đội: Người chơi chia thành 2 đội bằng nhau, đứng 2 bên sợi dây thừng.
2. Dấu hiệu: Giữa dây có buộc một khăn đỏ, và có vạch giới hạn ở giữa sân.
3. Bắt đầu: Khi có hiệu lệnh, cả 2 đội dùng sức kéo dây về phía mình.
4. Chiến thắng: Đội nào kéo được khăn đỏ qua vạch giới hạn của mình trước sẽ thắng.

Xem thêm: Cách trang trí cây mai ngày Tết cho năm mới rực rỡ

Chơi Cờ Người – Chiến Thuật Trên Bàn Cờ Sống Động

Cờ người, phiên bản độc đáo của cờ tướng, sử dụng người thật thay thế cho quân cờ, tạo nên một trận đấu sống động và hấp dẫn. Mỗi nước đi đều được các “quân cờ” thể hiện bằng những động tác, biểu cảm riêng, mang đến trải nghiệm thú vị cho cả người chơi lẫn người xem.

Luật chơi Cờ người:

1. Bàn cờ: Sử dụng bàn cờ tướng rộng trên mặt đất, người thật làm quân cờ.
2. Di chuyển: Hai đấu thủ chỉ huy “quân cờ” di chuyển theo luật cờ tướng.
3. Chiến thắng: Áp dụng luật chiến thắng của cờ tướng (chiếu bí Tướng).

Đặc điểm:

• Diễn xướng: Cờ người thường kèm theo diễn xướng dân gian:
  • Miền Bắc: Múa và hát vè.
  • Miền Trung, miền Nam: Biểu diễn võ thuật khi “quân cờ” giao chiến.

Đấu Vật – Môn Võ Cổ Truyền Thể Hiện Bản Lĩnh Đàn Ông

Đấu vật, môn võ cổ truyền của Việt Nam, thường được tổ chức trong các hội làng dịp đầu xuân. Những pha ra đòn mạnh mẽ, kỹ thuật điêu luyện của các đô vật khiến người xem không thể rời mắt. Đấu vật không chỉ là môn thể thao rèn luyện sức mạnh, sự dẻo dai mà còn thể hiện bản lĩnh, ý chí kiên cường của người Việt.

Luật chơi Đấu vật:

1. Trang phục: Hai đô vật đóng khố, đấu trên sàn đấu hình tròn.
2. Thi đấu: Dùng sức mạnh và kỹ thuật để vật ngã đối phương hoặc đẩy đối phương ra khỏi vòng tròn.
3. Chiến thắng: Ai vật ngã hoặc đẩy được đối thủ ra khỏi vòng tròn trước là người chiến thắng.

Ngoài ra:

• Có người đánh trống để khuyến khích, thúc giục đô vật.
• Có người phất cờ để ngăn người xem lấn sân và cổ vũ người thắng cuộc.

Đập Niêu Đất – Thử Thách Sự Khéo Léo Và May Mắn

Đập niêu đất, trò chơi với chiếc gậy tre và chiếc niêu treo lơ lửng, luôn thu hút sự tham gia của nhiều người. Bịt mắt, xoay vài vòng, rồi dò dẫm tìm đến chiếc niêu, ai đập trúng sẽ nhận được phần thưởng và tiếng vỗ tay của mọi người. Trò chơi này không chỉ thử thách sự khéo léo mà còn mang ý nghĩa cầu may mắn trong năm mới.

Luật chơi Đập niêu đất:

1. Chuẩn bị:
   • Giữa sân có 2 cột, giữa 2 cột có dây thừng treo niêu đất.
   • Người chơi đứng cách niêu 3-5 mét, được phát gậy và bịt mắt.
2. Bắt đầu: Người chơi tự ước lượng khoảng cách và tiến tới đập niêu.
3. Chiến thắng: Ai đập trúng niêu sẽ nhận được phần thưởng bên trong.

Bịt Mắt Bắt Dê – Thử Thách Giác Quan Và Sự Linh Hoạt

Bịt mắt bắt dê, trò chơi với những bước chân loạng choạng, những tiếng cười nghiêng ngả, luôn mang đến niềm vui cho cả người chơi lẫn người xem. Trò chơi này giúp phát triển giác quan, khả năng phán đoán hướng và sự linh hoạt trong di chuyển.

Luật chơi Bịt mắt bắt dê:

Cách 1: Nhiều người chơi

1. Chọn người bắt: Oẳn tù tì để chọn 1 người bịt mắt bắt dê.
2. Bắt đầu: Người bịt mắt đứng giữa vòng tròn, mọi người chạy xung quanh.
3. Dừng lại: Người bắt hô “đứng lại”, mọi người dừng di chuyển.
4. Bắt dê: Người bắt tìm và bắt 1 người bất kỳ, rồi đoán tên.
5. Đổi vai: Nếu đoán đúng, người bị bắt sẽ bịt mắt và tiếp tục trò chơi. Nếu đoán sai, người bắt tiếp tục chơi.

Cách 2: Hai người chơi

1. Chọn vai: Chọn 1 người làm dê, 1 người bắt dê.
2. Bịt mắt: Cả 2 đứng trong vòng tròn, bịt mắt, quay lưng vào nhau.
3. Bắt đầu: “Dê” kêu “be be” và di chuyển, người bắt dùng âm thanh để tìm và bắt “dê”.
4. Đổi vai: Nếu bắt được, “dê” trở thành người bắt và 1 người khác vào làm “dê”.

Đi Cà Kheo – Khéo Léo Giữ Thăng Bằng Trên “Đôi Chân Gỗ”

Đi cà kheo, trò chơi đòi hỏi sự khéo léo, thăng bằng và lòng can đảm khi di chuyển trên những “đôi chân gỗ” cao lênh khênh. Những bước đi chập chững, loạng choạng của người chơi luôn mang đến tiếng cười và sự thích thú cho người xem.

Luật chơi Đi cà kheo:

• Không có luật chơi cụ thể: Đi cà kheo chủ yếu là trò chơi mang tính biểu diễn, thể hiện sự khéo léo và thăng bằng của người chơi.

Cách chơi:

1. Cà kheo: Gồm 2 cây tre cao, có khấc để làm bàn đạp.
2. Di chuyển: Người chơi đặt chân lên khấc và dùng tay giữ thăng bằng để di chuyển trên cà kheo.

Thường trong các lễ hội, sẽ có cuộc thi đi cà kheo để tìm ra người đi nhanh nhất, khéo léo nhất.

Ném Tung Còn – Nét Đẹp Văn Hóa Của Người Dân Tộc Thiểu Số

Ném tung còn, trò chơi phổ biến của đồng bào dân tộc Thái, Mường… mang đậm nét đẹp văn hóa của người dân tộc thiểu số. Hình ảnh quả còn bay lượn trên không trung, vượt qua vòng còn tượng trưng cho mặt trời, mặt trăng, mang ý nghĩa cầu mong một năm mới may mắn, thuận lợi.

1. Chuẩn bị:

• Quả còn: Làm bằng vải hình vuông, nhồi bông, bốn góc và giữa có tua rua tượng trưng cho đầu và râu rồng. Quả còn được buộc vào một sợi dây dài khoảng 50-60cm, tượng trưng cho thân rồng.
• Người chơi: Chia thành hai đội, nam và nữ, đứng hàng ngang đối diện nhau trên một khoảng sân rộng hoặc ruộng đã gặt.
• “Của”: Mỗi người chơi mang theo một món đồ nhỏ làm “của” như vòng tay, khăn, mũ,…

2. Cách chơi:

• Hai đội đứng cách nhau một khoảng cách vừa phải.
• Luân phiên từng người ở mỗi đội ném quả còn sang đội đối diện.
• Đội đối diện cố gắng bắt quả còn.

3. Luật chơi:

• Bắt được còn: Nếu bắt được quả còn, người chơi giữ lại quả còn và tiếp tục lượt chơi của đội mình.
• Bắt trượt còn: Nếu không bắt được quả còn, người chơi bị mất “của” cho người ném.
  • Nữ mất “của” là vòng tay hoặc khăn choàng.
  • Nam mất “của” là khăn mùi xoa hoặc mũ.
• Trả lại “của”: Khi kết thúc trò chơi, tất cả “của” được trả lại cho chủ nhân ban đầu.

4. Mục đích:

• Tạo không khí vui tươi, rộn ràng trong các dịp lễ tết.
• Giao lưu, kết bạn giữa nam nữ thanh niên.
• Lưu giữ nét đẹp văn hóa truyền thống của người Thái Tây Bắc.

Chơi Đáo – Trò Chơi Đơn Giản Nhưng Gây Cấn

Chơi đáo, trò chơi quen thuộc với những đồng xu, hạt cườm, và những lỗ đáo được khoét trên mặt đất, luôn thu hút sự tham gia của cả trẻ em lẫn người lớn. Ai ném trúng lỗ đáo sẽ ăn được tiền, tạo nên sự hào hứng, cạnh tranh thú vị.

Luật chơi Chơi đáo:

1. Chuẩn bị:
   • Lỗ đáo: Khoét lỗ trên mặt đất.
   • Vạch ném: Vạch kẻ cách lỗ đáo 1 khoảng do người chơi quy định.
2. Cách chơi: Người chơi đứng sau vạch, ném đồng xu vào lỗ đáo.
3. Chiến thắng: Ai ném trúng nhiều đồng xu vào lỗ đáo nhất sẽ thắng.

Chơi Đánh Đu

Chơi đánh đu, trò chơi quen thuộc của các cặp trai gái trong hội làng, mang đến hình ảnh đẹp về tuổi trẻ, tình yêu. Những pha đu bay bổng, nhẹ nhàng, uyển chuyển của người chơi tạo nên bức tranh Tết thơ mộng, đầy sắc xuân.

Luật chơi Đánh đu:

• Không có luật chơi cụ thể: Đánh đu chủ yếu là trò chơi mang tính biểu diễn, thể hiện sự khéo léo, nhịp nhàng và sức mạnh của người chơi.

Các hình thức đánh đu phổ biến:

• Đu đơn (một người):
  • Nữ: Thường đu nhẹ nhàng, duyên dáng, tạo nên vẻ đẹp uyển chuyển.
  • Nam: Thường đu mạnh mẽ, bay bổng, đu cao để thể hiện sức mạnh.
• Đu đôi (hai người): Hai người cùng đu trên một cây đu, phối hợp nhịp nhàng để tạo nên những pha đu bay đẹp mắt.

Cướp Cờ – Rèn Luyện Sự Nhanh Nhẹn Và Tinh Thần Đồng Đội

Cướp cờ là trò chơi đòi hỏi sự nhanh nhẹn, phản xạ tốt và tinh thần đồng đội cao. Hai đội cạnh tranh nhau để cướp cờ về phần sân của mình, tạo nên bầu không khí sôi động, hào hứng.

Luật chơi Cướp cờ:

1. Chuẩn bị:
   • Chia người chơi thành 2 đội bằng nhau.
   • Mỗi người trong đội được đánh số thứ tự.
   • Đặt “cờ” ở giữa sân, có vạch xuất phát cho mỗi đội.
2. Cách chơi:
   • Quản trò hô 1 số bất kỳ.
   • Hai người cùng số ở 2 đội chạy ra giành “cờ”.
   • Người cướp được “cờ” chạy về vạch xuất phát của đội mình, người kia đuổi theo cố gắng chạm vào.
3. Tính điểm:
   • Chạm được người cầm “cờ” trước khi về đích: Đội đuổi theo được 1 điểm.
   • Không chạm được: Đội cướp “cờ” được 1 điểm.
4. Kết thúc: Đội nào nhiều điểm hơn sau số lượt chơi quy định sẽ thắng.

Mèo Đuổi Chuột – Trò Chơi Vòng Tròn Đầy Tiếng Cười

Mèo đuổi chuột, trò chơi vòng tròn với những bước chạy nhanh nhẹn, những pha né tránh thót tim, luôn mang đến tiếng cười cho cả người chơi lẫn người xem. Trò chơi này giúp rèn luyện sự linh hoạt, phản xạ và tinh thần đồng đội.

Luật chơi Mèo đuổi chuột:

1. Chuẩn bị:
   • Chọn sân chơi rộng rãi.
   • Chọn 1 người làm “mèo”, 1 người làm “chuột”.
   • Những người còn lại nắm tay tạo thành vòng tròn.
2. Bắt đầu:
   • “Mèo” và “chuột” đứng giữa vòng tròn, quay lưng vào nhau.
   • Khi có hiệu lệnh, “chuột” chạy, “mèo” đuổi theo bắt.
   • “Chuột” chạy luồn lách qua vòng tròn, “mèo” phải đuổi theo đúng lối đó.
   • Mọi người vừa hát đồng dao vừa nâng tay lên xuống cho “chuột” chui qua.
3. Kết thúc:
   • Khi bài hát kết thúc, mọi người ngồi thụp xuống.
   • Nếu “mèo” chạm được “chuột”, “mèo” thắng.
   • Nếu không, “mèo” thua và đổi vai cho người khác.

Nhảy Bao Bố – Vượt Qua Thử Thách “Bước Chân Ù Lì”

Nhảy bao bố, trò chơi vui nhộn với hình ảnh người chơi nhảy tung tăng trong những chiếc bao bố, tạo nên những pha ngã nghiêng ngả, tiếng cười rộn ràng. Trò chơi này giúp rèn luyện sự khéo léo, thăng bằng và tinh thần cạnh tranh.

Luật chơi Nhảy bao bố:

1. Chuẩn bị:
   • Chia người chơi thành các đội bằng nhau.
   • Mỗi đội có 1 bao bố, xếp thành hàng trước vạch xuất phát.
   • Có vạch đích để người chơi nhảy đến và quay lại.
2. Cách chơi:
   • Người đầu của mỗi đội chui vào bao bố, giữ chặt miệng bao.
   • Khi có hiệu lệnh, bắt đầu nhảy đến vạch đích rồi quay lại vạch xuất phát.
   • Đưa bao bố cho người tiếp theo trong đội, tiếp tục cho đến người cuối cùng.
3. Chiến thắng: Đội hoàn thành trước là đội thắng.

Lưu ý:

• Không được nhảy trước hiệu lệnh.
• Phải nhảy đến vạch đích mới được quay lại.
• Không được bỏ bao ra khi chưa tới đích.

Cá Sấu Lên Bờ – Trốn Tránh “Nanh Vuốt” Nguy Hiểm

Cá sấu lên bờ, trò chơi với sự hồi hộp, thót tim khi phải trốn tránh “nanh vuốt” của “cá sấu”. Trò chơi này rèn luyện sự nhanh nhẹn, phản xạ và khả năng quan sát.

Luật chơi Cá sấu lên bờ:

1. Chuẩn bị:
   • Chọn 1 người làm “cá sấu” (thường là người thua oẳn tù tì).
   • Chia sân chơi thành khu vực “dưới nước” và “trên bờ”.
2. Cách chơi:
   • “Cá sấu” đuổi bắt người chơi ở “dưới nước”.
   • Ai bị “cá sấu” chạm vào sẽ trở thành “cá sấu” mới.
3. Luật lệ:
   • Người chơi chỉ được ở “trên bờ” để an toàn.
   • Không được quay lại “bờ” vừa rời đi.
   • “Cá sấu” không được kéo người trên bờ xuống nước.
   • Nếu “cá sấu” bắt được nhiều người cùng lúc, họ oẳn tù tì để chọn “cá sấu” tiếp theo.

Đi Cầu Kiều – Thử Thách Lòng Can Đảm Và Sự Khéo Léo

Đi cầu kiều, trò chơi với chiếc cầu tre đơn sơ bắc qua ao nước, đòi hỏi người chơi phải có lòng can đảm và sự khéo léo để vượt qua thử thách. Ai về đích an toàn sẽ nhận được phần thưởng xứng đáng.

Luật chơi Đi cầu kiều:

1. Chuẩn bị:
   • Bắt cầu tre qua ao, hồ hoặc hố đất.
   • Treo cờ hoặc phần thưởng ở đầu cầu bên kia.
2. Cách chơi: Người chơi đi trên cầu để lấy cờ/phần thưởng rồi quay trở lại.
3. Chiến thắng: Ai lấy được cờ/phần thưởng và quay về bờ an toàn mà không bị rơi xuống nước là thắng.

Giá Trị Văn Hóa Của Những Trò Chơi Dân Gian

Trò chơi dân gian không chỉ đơn thuần là trò chơi tiêu khiển mà còn là di sản văn hóa được truyền từ đời này sang đời khác, thể hiện tâm hồn, bản sắc của mỗi dân tộc. Chơi dân gian trong ngày Tết càng trở nên đặc biệt hơn khi nó góp phần:

• Gìn giữ nét đẹp truyền thống: Mỗi trò chơi đều mang trong mình những câu chuyện, ý nghĩa riêng, phản ánh nếp sống, văn hóa của người Việt xưa.
• Tăng cường giao lưu, kết nối cộng đồng: Trò chơi thường được chơi tập thể, tạo cơ hội cho mọi người giao lưu, học hỏi lẫn nhau, thắt chặt tình làng nghĩa xóm.
• Rèn luyện thể chất và kỹ năng: Nhiều trò chơi đòi hỏi người chơi phải khéo léo, nhanh nhẹn, có sức khỏe tốt, góp phần rèn luyện thể chất và tinh thần.
• Giáo dục nhân cách cho thế hệ trẻ: Thông qua trò chơi, trẻ em học được tinh thần đoàn kết, tính trung thực, sự kiên nhẫn… những đức tính quan trọng trong cuộc sống.

Những trò chơi dân gian ngày Tết không chỉ mang đến niềm vui, tiếng cười mà còn góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Hãy cùng nhau trải nghiệm những trò chơi này để cảm nhận không khí Tết truyền thống thật ý nghĩa và đậm đà bản sắc Việt.